1. Chính quyền Scotland (Scottish Government):
- Chính quyền Scotland là cơ quan điều hành của Scotland, chịu trách nhiệm cho các lĩnh vực được phân quyền như giáo dục, y tế, giao thông, môi trường, và tư pháp.
- Đứng đầu: Chính quyền Scotland do Thủ hiến Scotland (First Minister) lãnh đạo. Thủ hiến hiện nay là Humza Yousaf (tính đến năm 2024).
- Quyền hạn: Scotland có quyền tự trị trong nhiều lĩnh vực nội bộ, nhưng các vấn đề như quốc phòng, ngoại giao, và chính sách tài chính lớn vẫn nằm dưới quyền quản lý của Chính phủ Anh tại London.
2. Nghị viện Scotland (Scottish Parliament):
- Nghị viện Scotland là cơ quan lập pháp của Scotland, được thành lập vào năm 1999 sau cuộc trưng cầu dân ý về phân quyền.
- Vị trí: Nghị viện Scotland có trụ sở tại Holyrood, Edinburgh.
- Số lượng thành viên: Nghị viện gồm 129 nghị sĩ, được bầu cử theo hình thức hỗn hợp giữa hệ thống đa số và tỷ lệ đại diện.
- Quyền lực: Nghị viện Scotland có thẩm quyền lập pháp đối với các lĩnh vực như y tế, giáo dục, môi trường, và luật pháp địa phương. Tuy nhiên, các vấn đề về quốc phòng, chính sách đối ngoại và một số vấn đề kinh tế vẫn thuộc quyền của Nghị viện Anh.
3. Phân chia hành chính địa phương:
- Scotland được chia thành 32 khu vực hội đồng (council areas), mỗi khu vực có hội đồng địa phương (council) chịu trách nhiệm về các dịch vụ địa phương như giáo dục, phúc lợi xã hội, và giao thông công cộng.
- Các hội đồng địa phương có quyền tự trị nhất định và được bầu chọn bởi cư dân địa phương. Mỗi hội đồng có quyền ra quyết định về ngân sách và chính sách cho khu vực của mình.
Các khu vực hội đồng chính bao gồm:
- Glasgow City
- Edinburgh City
- Aberdeen City
- Dundee City
- Highland
- Fife
- Dumfries and Galloway
4. Tư pháp và hệ thống luật pháp:
- Scotland có hệ thống pháp luật riêng biệt từ các phần khác của Vương quốc Anh, dựa trên sự kết hợp giữa luật dân sự và luật thông lệ.
- Tòa án Tối cao Scotland (High Court of Justiciary) là tòa án tối cao trong các vụ án hình sự, và Tòa án Dân sự (Court of Session) là tòa án tối cao cho các vụ án dân sự.
- Hệ thống pháp luật của Scotland bao gồm các cấp tòa án từ địa phương đến quốc gia, với các tòa án như Sheriff Courts và Justice of the Peace Courts.
5. Giáo dục và Y tế:
- Giáo dục: Scotland có hệ thống giáo dục riêng, bao gồm từ tiểu học đến đại học. Các trường đại học Scotland nổi tiếng như Đại học Edinburgh, Đại học Glasgow, và Đại học St. Andrews.
- Y tế: Dịch vụ Y tế Quốc gia Scotland (NHS Scotland) quản lý hệ thống y tế công cộng, cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe miễn phí cho người dân Scotland. Hệ thống y tế của Scotland hoạt động độc lập với hệ thống NHS ở Anh.
6. Kinh tế và tài chính:
- Mặc dù Scotland có quyền tự quyết về ngân sách và chi tiêu trong nhiều lĩnh vực, nhưng các chính sách về tiền tệ và tài chính lớn (ví dụ như thuế thu nhập và thuế giá trị gia tăng) vẫn do chính phủ Anh kiểm soát.
- Scotland cũng có thể tự quyết định về một số loại thuế riêng, chẳng hạn như thuế đất đai và thuế bất động sản.
7. Chính sách đối ngoại và quốc phòng:
- Các vấn đề về chính sách đối ngoại và quốc phòng thuộc thẩm quyền của Vương quốc Anh, và Scotland không có quyền điều chỉnh các vấn đề này. Chính phủ Anh chịu trách nhiệm về các vấn đề quốc tế, quân đội, và an ninh quốc gia.
8. Quốc kỳ và biểu tượng:
- Quốc kỳ: Cờ của Scotland là cờ St. Andrew's Cross, còn gọi là cờ Saltire, có nền xanh và chữ thập trắng chéo.
- Biểu tượng: Một trong những biểu tượng nổi tiếng của Scotland là con kỳ lân, được xem như là sinh vật thần thoại quốc gia của nước này.
Kết luận:
Hệ thống hành chính của Scotland khá độc đáo, với sự kết hợp giữa quyền tự trị trong nhiều lĩnh vực và sự quản lý chung của Vương quốc Anh trong các vấn đề lớn như quốc phòng và ngoại giao. Sự phân quyền này cho phép Scotland duy trì các giá trị văn hóa, giáo dục, và pháp lý riêng, trong khi vẫn là một phần của Vương quốc Liên hiệp Anh.
