1. Thời kỳ sơ khai (Thế kỷ 15 - 16)
- Whisky, hay "uisge beatha" (nước của sự sống), được sản xuất ở Scotland từ rất lâu, và các vùng như Lowland đã sớm tham gia vào việc chưng cất rượu. Mặc dù không có tài liệu chính thức về ngày chính xác whisky bắt đầu được sản xuất ở Lowland, có bằng chứng cho thấy rằng ngành chưng cất rượu đã có mặt từ thế kỷ 15 hoặc sớm hơn.
- Sự xuất hiện của các tu viện và cộng đồng tôn giáo ở Lowland, như tu viện Lindores, nơi có ghi chép về việc chưng cất rượu vào năm 1494, đã đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy ngành chưng cất whisky phát triển. Các tu sĩ thường chưng cất rượu để sử dụng trong các nghi thức tôn giáo và như một loại thuốc.
2. Phát triển mạnh mẽ (Thế kỷ 17 - 18)
- Vào thế kỷ 17 và 18, whisky từ vùng Lowland trở nên phổ biến, đặc biệt là ở các trung tâm đô thị như Edinburgh và Glasgow. Do vị trí địa lý gần các thành phố lớn và cảng biển, vùng Lowland thuận lợi hơn cho việc vận chuyển và buôn bán rượu whisky, cả trong nước và quốc tế.
- Trong thời kỳ này, nhiều nhà máy chưng cất whisky đã xuất hiện ở Lowland, chủ yếu sản xuất whisky để cung cấp cho thị trường trong nước và xuất khẩu sang Anh và châu Âu.
- Luật Đánh thuế Whisky: Tuy nhiên, trong suốt thế kỷ 18, Chính phủ Anh bắt đầu áp đặt thuế nặng nề lên việc chưng cất và buôn bán whisky. Điều này dẫn đến việc nhiều nhà máy chưng cất whisky bất hợp pháp mọc lên ở khắp vùng Lowland để tránh các khoản thuế cao, tạo ra sự cạnh tranh gay gắt giữa các nhà sản xuất hợp pháp và không hợp pháp.
3. Sự ra đời của whisky pha trộn (Thế kỷ 19)
- Vào giữa thế kỷ 19, Lowland trở thành trung tâm quan trọng trong việc sản xuất whisky ngũ cốc (grain whisky), được sử dụng để pha trộn với whisky mạch nha từ các vùng khác. Điều này giúp đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của thị trường đối với whisky pha trộn (blended whisky).
- Sự ra đời của quy trình chưng cất liên tục (continuous still), còn được gọi là "cột chưng cất Coffey", đã mang lại bước đột phá cho ngành sản xuất whisky ở Lowland. Quy trình này cho phép sản xuất whisky với số lượng lớn hơn và giá thành thấp hơn, đặc biệt là whisky ngũ cốc. Vùng Lowland, với địa thế gần các trung tâm thương mại lớn, trở thành khu vực sản xuất chính của whisky ngũ cốc.
- Các nhà chưng cất lớn như Auchentoshan và Glenkinchie đã xuất hiện vào thời kỳ này và bắt đầu định hình phong cách whisky của vùng Lowland.
4. Suy thoái và thay đổi (Thế kỷ 20)
- Trong thế kỷ 20, ngành sản xuất whisky của Lowland đã trải qua những giai đoạn khó khăn. Nhiều nhà máy chưng cất whisky ở vùng này đã bị đóng cửa do nhu cầu giảm sút, cạnh tranh từ các vùng sản xuất whisky khác, và sự sụp đổ của thị trường quốc tế trong những năm Đại khủng hoảng và Chiến tranh Thế giới thứ hai.
- Tuy nhiên, một số nhà chưng cất nổi tiếng của Lowland như Glenkinchie, Auchentoshan, và Bladnoch vẫn tồn tại và tiếp tục sản xuất whisky mạch nha đơn cất (single malt), mặc dù phong cách whisky nhẹ nhàng và mượt mà của Lowland không còn phổ biến như trước.
5. Sự hồi sinh (Cuối thế kỷ 20 - Hiện tại)
- Cuối thế kỷ 20 và đầu thế kỷ 21 chứng kiến sự hồi sinh của ngành whisky ở vùng Lowland. Sự thay đổi trong thị hiếu của người tiêu dùng, cùng với sự phổ biến của whisky mạch nha đơn cất (single malt), đã mang lại cơ hội mới cho các nhà chưng cất ở Lowland.
- Nhiều nhà máy chưng cất nhỏ đã xuất hiện và các nhà máy cũ như Bladnoch được tái khởi động sau khi ngừng hoạt động. Ngoài ra, các nhà chưng cất mới như Kingsbarns và Daftmill cũng đã được thành lập, góp phần làm phong phú thêm thị trường whisky Lowland.
- Sự phát triển của du lịch whisky cũng đóng vai trò quan trọng trong sự hồi sinh này. Edinburgh và Glasgow, hai thành phố lớn nằm trong vùng Lowland, thu hút rất nhiều du khách quốc tế đến tham quan các nhà máy chưng cất và thưởng thức whisky Scotland.
6. Phong cách whisky Lowland
- Whisky từ Lowland có phong cách nhẹ nhàng, thanh thoát và mượt mà, khác biệt so với whisky mạnh mẽ và đậm đà của các vùng khác như Highland hay Islay. Điều này một phần là do Lowland sử dụng quy trình chưng cất ba lần (triple distillation) trong một số nhà máy, giúp loại bỏ các hợp chất nặng hơn và tạo ra rượu whisky mượt mà hơn.
- Các loại whisky từ vùng Lowland thường có hương vị của trái cây, hoa cỏ, vani, và một chút gia vị từ gỗ sồi, khiến chúng dễ uống và dễ tiếp cận đối với người mới thưởng thức whisky.
Tổng kết:
Ngành chế biến rượu whisky ở vùng Lowland có lịch sử phát triển từ thế kỷ 15, với sự tham gia của các tu viện và cộng đồng tôn giáo, đến thời kỳ công nghiệp hóa và sự ra đời của whisky pha trộn trong thế kỷ 19. Mặc dù đã trải qua thời kỳ suy thoái, ngành whisky của Lowland đang hồi sinh mạnh mẽ, với sự xuất hiện của nhiều nhà chưng cất mới và sự quan tâm ngày càng tăng của người tiêu dùng đối với phong cách whisky nhẹ nhàng, mượt mà.
